Corona in een sociaal liberale stad, een beschouwing van de PPC

Het jaar 2020 zal waarschijnlijk meerdere bladzijdes innemen in de geschiedenisboeken. Een pandemie, veroorzaakt door het coronavirus, heeft de wereld op zijn kop gezet. Zo ook Amsterdam. Want wie had op 1 januari kunnen voorspellen dat we Koningsdag thuis zouden vieren en dat er bijna geen toerist in de stad te vinden zou zijn? Ook de Amsterdamse Permanente Programmacommissie (PPC) heeft de afgelopen periode met aandacht gevolgd. Nu maatregelen versoepeld worden is het een goed moment voor reflectie. Door het sociaalliberale gedachtegoed, in de vorm van de richtingwijzers van D66, naast recente ontwikkelingen te leggen. Ter beschouwing aan de ene kant. En ter verkenning aan de andere kant.

Vertrouw op de eigen kracht van mensen

Deze richtingwijzer gaat ervan uit dat mensen onderling betere, efficiëntere en meer rechtvaardige oplossingen voor maatschappelijke kwesties kunnen bedenken dan de overheid. Onderling vertrouwen vormt de bakermat voor een open, duurzame  en sociale samenleving waarbij een overheid pas ingrijpt als dit in gevaar komt. Het is begrijpelijk dat de overheid ingreep bijeen groeiend aantal coronabesmettingen, maar ook toen sprake was van hamsteren en samenscholing in parken. Gelukkig laat de crisis zien dat veel Amsterdammers het beste met elkaar voor hebben. Er zijn vele lokale initiatieven ontstaan en dat verdient aanmoediging: samenwerkingsverbanden tussen burger, overheid en markt op alle niveaus dragen bij aan een sterkere betrokkenheid bij de democratie volgens deze richtingwijzer.

Nu worden de coronamaatregelen langzaamaan versoepeld. Vanuit deze richtingwijzer bezien, zou het mooi zijn als Amsterdam de huidige betrokkenheid bij de samenleving koestert, door Amsterdammers te laten meedenken over wat zij willen. Met hun straat, met hun park, met hun openbare ruimte. Bijvoorbeeld door het verder inzetten van burgerfora en burgerbegrotingen.

Denk en handel internationaal

Deze richtingwijzer ziet toe op een open houding over gelijkwaardigheid, wederkerigheid en lotsverbondenheid tussen individuen. Deze open houding is een oproep aan mensen om over de eigen grenzen heen te kijken, of dat nu landsgrenzen, gemeente- of zelfs wijkgrenzen zijn. Hoewel juist globalisering heeft gezorgd voor de wereldwijde verspreiding van het virus en de wereldwijde reflex is om de crisis nationaal aan te pakken, kan het besef van de gezamenlijke lotsbestemming bijdragen aan een open en tolerante houding. Een gezamenlijk lot behoeft een gezamenlijke aanpak, op alle niveaus. Het is niet voor niets dat de burgemeester van Londen heeft aangegeven dat het coronavirus alleen te beteugelen is als wereldsteden gaan samenwerken.

Vanuit deze richtingwijzer bezien, zou Amsterdam de internationale samenwerking juist kunnen opzoeken. Bespreek de best practises, maar ga ook het gesprek aan te gaan over interstedelijk vliegverkeer, nieuwe vormen van werken op afstand en de afhankelijkheid van toerisme.

Koester de grondrechten en gedeelde waarden

Deze richtingwijzer gaat over de fundamentele waarden van onze samenleving: vrijheid voor en gelijkwaardigheid van ieder mens, ongeacht opvattingen, geloof, seksuele geaardheid, gerichtheid of herkomst. Ook sociale grondrechten zoals het recht op onderwijs en gezondheidszorg horen hierbij. Wanneer het om grondrechten gaat dient altijd kritisch gekeken te worden naar overheidshandelen. Bijvoorbeeld als het gaat om het onjuiste gebruik van de Wet publieke gezondheid of een illegale noodverordening. De coronacrisis zet grondrechten onder druk, zoals het recht op onderwijs dat wordt aangetast met het sluiten van de scholen, het recht op gezondheidszorg als de reguliere zorg wordt opgeschort of het recht op privacy bij het gebruik van corona apps. Dat vraagt, ook in tijden van crisis, om een zorgvuldige belangenafweging.

Die belangenafweging vindt veelal in Den Haag plaats. Amsterdam kan echter kijken naar hoe zij eventuele aantastingen kan verzachten of wegwerken. Door oog te houden voor en aandacht te schenken aan (nieuwe) kwetsbare groepen, waaronder Amsterdammers met schulden, met een leerachterstand of een kwetsbare gezondheid.

Streef naar een duurzame en harmonieuze samenleving.

Deze richtingwijzer draait o.a. om intergenerationele vrijheid. Duurzaamheid gaat over de vrijheid van ieder individu – ook voor volgende generaties – om te leven zoals hij/zij dat zelf wil, met een even groot natuurlijk kapitaal. Zowel de maatregelen die (moeten) worden genomen bij de coronacrisis als de klimaatcrisis betekenen een inperking van vrijheid, vinden de oplossing op lokale schaal, doen een beroep op persoonlijk moraal en hebben een schijntegenstelling met economie.

Voor Amsterdam kan het een kans zijn om oplossingen voor beide crises te combineren. Door bijvoorbeeld geen noodfonds, maar een Amsterdams investeringsfonds op te richten voor bedrijven die een duurzame en harmonieuze samenleving nastreven. Of door het permanent autoluw maken van straten en de maximale snelheid naar beneden bij te stellen, voor meer ruimte voor fietsers, voetgangers, kinderen en sporters enerzijds, en minder uitstoot anderzijds.

Beloon prestatie en deel de welvaart

Deze richtingwijzer gaat over gaat over sociale en economische rechtvaardigheid. Over het belang van kansengelijkheid, dat je beloond mag worden voor de inspanningen die je verricht, dat deze inspanningen bijdragen aan de welvaart en de verantwoordelijkheid om deze welvaart weer te delen. Kansengelijkheid komt onder druk te staan in het onderwijs, doordat kinderen in kwetsbare omstandigheden extra risico lopen op leerachterstand, of in de gezondheidszorg, nu blijkt dat overgewicht en obesitas overlevingskansen van corona drastisch verminderen. Ook de welvaartsverdeling staat onder druk nu de publieke opinie zich keert tegen bedrijven die alleen winst willen maken, maar bij verlies gelijk bij de overheid aankloppen en vitale beroepen financieel ondergewaardeerd blijken te zijn.

Zou het niet mooi zijn als Amsterdam goed voorbeeld geeft, door lonen te verhogen van haar werknemers met een cruciaal beroep?

 

Permanente Programmacomissie D66 Amsterdam