Elijah Alvares: ‘Ik heb getwijfeld om ja te zeggen tegen dit interview’

In de zomer van 2019 organiseerde D66 Amsterdam een bijeenkomst over diversiteit binnen de partij, met de titel: ‘D66 zoekt kleur’. Een van de gastsprekers was Elijah Alvares, een jonge Amsterdammer (22 jaar) met een Surinaamse achtergrond, die lid van de stadsdeelcommissie (SDC) Noord was namens D66 maar daar na een jaar mee stopte en overstapte naar de PvdA. Doordeweeks staat Elijah voor de klas op een basisschool, daarnaast doet hij een studie bestuurskunde en overheidsmanagement. Een gesprek met deze ‘mensenmens’ over diversiteit, Amsterdam en D66.

Allereerst: heb je getwijfeld om ja te zeggen tegen dit interview?

‘Ja, ik heb wel getwijfeld eerst. Ik ben lid ben van een andere politieke partij en dan moet het natuurlijk kunnen dat ik meewerk aan het ledenblad van D66, maar tegelijkertijd moet ik voor de beeldvorming ook los zien te komen van D66. Uiteindelijk gaat het mij echter om het grotere geheel: alle politieke partijen moeten aansluiten bij de behoefte van burgers en met dit interview kan ik daar misschien aan bijdragen.’

Hoe lang ben je actief geweest binnen D66 en wat heb je precies gedaan binnen de partij?

‘Voordat ik lid werd van de stadsdeelcommissie in Amsterdam Noord was ik ongeveer een jaar lid van D66. Ik was veel bezig met het MBO en kwam in contact met wethouder Simone Kukenheim en haar assistent Jorian van Schagen. Zij waren zo goed bezig met het MBO en dat sprak me enorm aan. Toen ik 17 of 18 was, ben ik eerst lid geworden van de PvdA, maar het was destijds zo’n zootje daar dat ik niet goed bij de partij werd betrokken. Toen ik in Amsterdam ging wonen en D66 bezig zag met de MBO-agenda, wist ik dat D66 eigenlijk niet mijn eerste keuze was, maar de linkervleugel van de partij en het sociaalliberalisme me wel aanspraken. Daarom besloot ik actief te worden voor D66.’

Je hart klopt dus links. Heb je je ook voor een linksere koers ingezet tijdens de lijsttrekkersverkiezingen in 2017?

‘Ja, ik was toen echt van team Dehlia (raadslid Dehlia Timman, red.). Zij was onderwijswoordvoerder en haar directe betrokkenheid bij mij en het onderwijs voelden heel fijn. Zij bedreef politiek waar ik van hou: kleinschalige en persoonlijke politiek. Ik baalde er wel echt van dat zij geen lijsttrekker werd, omdat ik graag wilde dat iemand met een diverse achtergrond D66 Amsterdam zou gaan leiden. Aan de ene kant vond ik het erg jammer dat dat niet gebeurde, maar ik kon er weinig aan doen en ik wilde wel actief worden.’

Heb je toen niet getwijfeld om actief te worden?

‘Nee, inhoudelijk kon ik me namelijk wel in D66 vinden, maar de vertolking van de gekozen partijleider sprak me gewoon niet zo aan. Ook wilde ik graag lid worden van de stadsdeelcommissie, omdat ik dat als een kans zag om adviezen te geven over mijn eigen Amsterdam Noord. Tot mijn verbazing werd ik nummer 1 op de lijst van D66 en voerden we een leuke campagne. Toen ik echter in de SDC kwam, werd het beeld anders: die zat vol met oudgedienden die een minder groot mandaat hadden dan in het oude bestuurlijk stelsel en er sloop steeds meer politiek in. Het was de bedoeling dat je met andere vertegenwoordigers van je eigen gebied aan een tafel zou zitten om problemen in dat gebied te agenderen, maar de SP en PvdA bedreven vanaf het begin echt politiek, wat een ongemakkelijke situatie opleverde. Ik had er ook moeite mee dat de informatievoorziening beperkt was: de hele SDC wist niet goed bij wie ze van het stadsdeel terecht kon voor informatie en beslissingen waren vaak al genomen door de gemeenteraad voordat de SDC advies kon geven.’

Je beschrijft nu je twijfel over de rol van de stadsdeelcommissie. Twijfelde je ook over je keuze voor D66?

‘Ja, steeds meer kwam bij mij de vraag op of ik nog wel achter D66 stond. Zeker in mijn gebied Noord Oost vertelden mensen dat ze méér overheid nodig hadden in plaats van minder. Er is veel armoede in Noord en er zijn veel analfabeten, maar dat gaat wel over Amsterdammers die híer geboren en getogen zijn. Hoe kan het dat dat zo uit de hand gelopen is? Dan ga je om je heen kijken en je mensbeeld en visie bevragen. Die zijn toen veranderd.’

Waarom voelde D66 niet als de partij die die problemen kon oplossen?

‘Er speelden twee dingen: ik voelde me niet altijd thuis bij hoe mensen binnen D66 met elkaar omgingen en ik vond dat D66 veel te weinig deed aan diversiteit. Om met dat eerste te beginnen: ik heb me lange tijd geen gelijke gevoeld aan de politici binnen D66, er waren maar weinig politici die het de moeite waard vonden om met een normaal lid te praten. Dat veranderde wel wat toen ik werd gekozen in de SDC, maar toen kreeg ik soms het gevoel dat D66 mij gebruikte vanwege mijn huidskleur. Een voorbeeld daarvan is een appje dat ging over een reclamespot voor D66. We werden in een appgroep hierover bericht, maar ik kreeg ook nog een apart appje met de vraag of ik daar niet in wilde spelen. Daar kreeg ik een ontzettend naar onderbuikgevoel van omdat ik het idee kreeg dat het puur om mijn kleur ging. Ik bedoel: had D66 nog een donkere jongen nodig om te laten zien hoe “divers” ze zijn? Ik kreeg daar geen fijn gevoel van, maar ik durfde niet te vragen waarom ik apart geappt werd.

Aan het eind van het gesprek geeft Elijah aan dat hij nog iets wil toevoegen aan deze anekdote. Hij licht toe dat hij toen niet durfde te vragen waarom hij apart werd geappt voor het campagnespotje, omdat hij dacht dat hij afhankelijk was van belangrijke mensen binnen de partij om door te kunnen groeien.

‘Dat geldt trouwens voor meer plekken in de maatschappij, zeker ook in het bedrijfsleven bijvoorbeeld. Mensen durven niet altijd weerwoord te geven of vragen te stellen omdat ze bang zijn voor hun eigen positie. Ik heb daar wel van geleerd, ik probeer dat nu wel meer te doen.’

Je zei dat je ook vond dat D66 te weinig deed aan diversiteit. Waar merkte je dat aan?

‘Ik herkende me nergens in terug binnen D66 Amsterdam. Wanneer komen er mensen van mijn kleur en mensen die een MBO-achtergrond hebben? Neem nou stadsdeel Amsterdam Zuidoost: Anne Wehkamp is daar namens D66 het enige lid van de stadsdeelcommissie. Ik vind haar een geweldige vrouw met een groot commitment. Maar we hebben echt iets verkeerd gedaan daar, net als in Nieuw-West. We hebben daar allebei maar 1 zetel. Hoe kan dat? Ik vind het niet raar dat D66 daar weinig stemmen krijgt als D66 met een totaal niet diverse kieslijst komt. De mensen konden zich daar niet vertegenwoordigd voelen door D66. Ik was dan ook de enige zwarte jongen op een verkiesbare plek.’

Maar stemmen mensen dan alleen maar op politici met dezelfde huidskleur?

‘Nee, dat hoeft niet, maar op dit moment voelen mensen zich vaak niet gelijkwaardig. Dus dan is het juist heel belangrijk om diverse politici te hebben, als voorbeeld. Emancipatie krijgt pas ruimte als je het terug ziet in representatie. Bovendien: er zit genoeg talent in de diverse bevolkingsgroepen, maar D66 doet te weinig zijn best om de aansluiting met verschillende groepen te maken. En nee, een foto hier en daar van een donkere man of een moslima lost dat niet op. Je moet de wijk in met mensen die een sleutelfiguur kunnen of willen zijn. Je handen vuil willen maken.’

Als we het over diversiteit in kleur hebben, gaat het dan puur om huidskleur of ook om diversiteit van denkwijzen? Zou een volledig witte fractie van mensen met heel gekleurde denkwijzen volstaan?

‘De kern is: je wilt een afspiegeling van een stadsdeel. Dat betekent dat je in Nieuw-West een andere samenstelling van de SDC zou moeten hebben dan in Zuidoost. Diversiteit kan alleen ontstaan als je er niet alleen voor kunt zorgen dat je partij divers is, maar ook inclusief. En ja, daar horen dus verschillende soorten mensen bij: niet alleen mensen met verschillende kleuren, maar zeker ook met verschillende denkwijzen.’

Hoe ver gaat diversiteit? Dit is een punt waar ik zelf mee worstel: ik ben voor het vrouwenquotum, maar vraag mezelf af waarom er dan eigenlijk geen homoquotum of migratiequotum moet komen. Daar heb ik het antwoord niet op.

‘Hmm… moeilijke vraag. Ik stond er tot een half jaar geleden gemengd in: het moet van nature gaan. Maar gebleken is dat de machthebbende actoren, het old-boys network, ervoor zorgen dat het niet gebeurt. Dan moet je maar ingrijpen met een quotum.’

Maar dient er dan dus ook een quotum voor bijvoorbeeld mensen met een migratieachtergrond te komen?

‘Nogmaals: emancipatie gebeurt pas als je representatie hebt. Dus: ja, ik denk dat zo’n quotum er wel zou moeten komen.’

Je bent overgestapt naar de PvdA. Doet de PvdA het beter dan D66 op het gebied van diversiteit en zo ja, hoe komt dat?

‘Ja, zeker, dat is terug te zien in de partij en de politiek vertegenwoordigers. In de Tweede Kamer valt dat op dit moment erg tegen, maar de PvdA investeert hier wel echt in op dit moment. Belangrijk binnen de PvdA is dat zij sleutelfiguren hebben binnen verschillende groepen. Die figuren heeft D66 niet. Ik vind Sigrid Kaag wel echt geweldig, ik heb grote hoop dat zij de brug kan maken met andere bevolkingsgroepen. Ook belangrijk is de tijd die je hebt om een band op te bouwen met een groep. Veel Surinamers stemmen van oorsprong op de PvdA, hetzelfde geldt voor Turken en Marokkanen, al is een deel weggegaan naar DENK. Daarnaast biedt de PvdA inhoudelijk gezien betere zorg voor kwetsbaren dan D66. Tot slot zien we diversiteit misschien ook wel als iets veel te makkelijks. Het kost nou eenmaal veel tijd en moeite, het duurt nu eenmaal jaren.’

Wat zou jij D66 aanbevelen? Wat moet er echt veranderen binnen D66?

‘De manier waarop je met elkaar omgaat. Het allergrootste verschil tussen de PvdA en D66 was dat ik bij de PvdA enorm hartelijk werd ontvangen. Er was gelijk goed contact, er was een warm gevoel van binnenkomen. Bij D66 voelde het alsof ik binnenkwam op mijn werk: je hebt bepaalde kennis, gebruik die maar. Op de borrels voelde ik me ook niet thuis. Er is een kliek die elkaar kent en nieuwe leden weten niet wat ze dan moeten doen. Ik mag van geluk spreken dat ik Jorian kende die me aan mensen voorstelde. Ik ben uiteindelijk zelf maar koffie gaan drinken met nieuwe leden, zodat ze zich welkom voelden binnen de partij. Dat is de essentie van een politieke partij: warm welkom geheten worden, want het is fijn dat je samen dezelfde visie en standpunten deelt.’

Tot slot: mis je D66 wel eens?

‘Toen ik me vanochtend aankleedde en aan dit interview dacht, wist ik al dat je dit zou gaan vragen. Er zijn zeker momenten dat ik denk: maak ik wel de juiste keuzes in het leven? Ik wil iets doen voor deze samenleving, dat doe ik door bepaalde functies te bekleden en door bepaalde mensen te ontmoeten. Ik kon bij D66 echt iets betekenen, omdat D66 een goede electorale positie had en goed gestructureerd was. Dat is wel anders bij de PvdA. Daarnaast wordt er bij D66 iets van je verwacht als je een verenigingsfunctie hebt. D66’ers hebben commitment bij hun verenigingsrol. Dat is dus het meer rationele wat ik mis van D66. En het is niet zo dat ik alleen maar een rottige tijd binnen D66 heb gehad: ik heb veel mooie mensen mogen ontmoeten.’

De laatste zinnen van Elijah zijn hoopgevend voor D66. Twijfel en de voortdurende ontwikkeling van standpunten, typisch waarden die passen bij een D66’er. Wellicht zien we Elijah ooit weer terug bij onze partij.

‘Ik zal je eerlijk zeggen: als Sigrid Kaag lijsttrekker wordt en er een beweging komt binnen D66 die haar progressieve koers wil ondersteunen, dan zal ik D66 misschien wel nog meer missen. Ik geloof niet dat mensen een PvdA’er of D66’er in hart en nieren zijn. Je maakt bepaalde dingen mee in het leven, je positie in de samenleving kan veranderen, dus het is niet gek dat je wisselt van politiek beeld. Dan ben je niet onbetrouwbaar of deloyaal, maar een normaal mens. Het is in de huidige politiek heel jammer dat je zo vast moet blijven zitten aan je eigen standpunten en eigen gelijk. Ik hoop dat daar meer ruimte voor komt.’