Kleurrijk Nieuw-West: waar Amsterdam nog van de Amsterdammers is

In De Nieuwe Olifant zal regelmatig aandacht worden besteed aan het unieke karakter van de verschillende stadsdelen die gezamenlijk Amsterdam vormen. Ze verschillen van elkaar, maar kleuren de stad ieder op een eigen manier.

Zo ook Nieuw-West, dat deze keer centraal staat.

Kleurrijk Nieuw-West
Voor veel Amsterdammers die binnen de ring en anderen die buiten de stadsgrenzen wonen is stadsdeel Nieuw-West ‘terra incognita’ oftewel onbekend terrein. Het stadsdeel staat te boek als ‘niet mooi’ en ‘saai’ en wordt op de website van Hoodmaps.com in goed Nederlands ‘boring’ genoemd.

Onbegrijpelijk voor iemand die in Nieuw-West woont. Hoezo ‘niet mooi’ en ‘saai’. Hoezo ‘boring’ . Nooit in Nieuw-West geweest? Misschien wel het meest groene stadsdeel van Amsterdam met zijn Sloterpark en de Sloterplas, met de Tuinen van West  en met zowel het Westerpark als het Amsterdamse Bos in de nabije omgeving.

Hoezo ‘niet mooi’ en ‘saai’. Hoezo ‘boring’ . Nooit in Nieuw-West geweest?

Met zijn talloze mogelijkheden om te recreëren, te spelen, te sporten, te tuinieren, te oogsten om van het polderlandschap te genieten en om muziek of theatervoorstellingen bij te wonen. Onbekend met de erfenis van planoloog/architect Cornelis van Eesteren de ontwerper van Nieuw-West? In het Van Eesteren Paviljoen en de museumwoning is alles over hem en zijn algemeen Uitbreidingsplan (AUP) te vinden.

Nieuw-West heeft ook de naam gevaarlijk te zijn. Sommige media en politici mogen dat beeld graag uitvergroten. Zo karakteriseerde De Dagelijkse Standaard onlangs Nieuw-West – weliswaar met aanhalingstekens, maar toch, – als ‘het terrorstadsdeel’ waar je niet graag wil wonen’. En grossiert Geert Wilders in uitspraken als ‘alle politici die weigeren om de Nederlandse grenzen te sluiten, faciliteren de jihad.’ Ja, in Nieuw-West staat een achttiental moskeeën. Maar faciliteren die allemaal de jihad?

Nieuw-West telt in totaal 157.964 inwoners, waarvan 75.033 met een Westerse en 82.931 met een niet-Westerse achtergrond. Ondanks de tweede plaats van het stadsdeel op de Top-600 lijst is er geen sprake van een ‘terrorstadsdeel’. Uit politieonderzoek blijkt juist dat het aantal in Amsterdam gepleegde misdaden de laatste jaren daalt. De meeste vinden plaats in het centrum van Amsterdam, door criminelen die er niet wonen. Zuidoost scoort het hoogst als het gaat om vergrijpen van in Amsterdam wonende criminelen. Nieuw-West neemt in dat overzicht een middenpositie in. Enige nuancering is dus wel op zijn  plaats.

Wat stelselmatig onderbelicht blijft, is niet alleen dat het stadsdeel zo groen is, maar ook dat er door bewoners ongelofelijk veel grote en kleine  initiatieven worden ontplooid om de sociale cohesie te bevorderen en elkaar te helpen Begin jaren 70 werd Nieuw-West door leden van de Autokampioen nog ‘de beste stadswijk van Nederland’ genoemd. Het wordt tijd dat het stadsdeel die credits weer herovert.

Groen, recreatie en Van Eesteren

Sloterplas en –park
De Sloterplas en het Sloterpark vormen het groene hart van Nieuw-West. De plas – met maximale diepte 37 meter – ontstond toen de Sloterdijkermeerpolder werd uitgegraven om zand te winnen voor de bouw van de tuinsteden. De vruchtbare bovenlaag, bestaande uit klei en veen werd gebruikt voor de aanleg van het park.

Zowel de plas als het park bieden allerhande mogelijkheden voor mensen die willen recreëren. Zij kunnen wandelen, joggen, fietsen of  skaten over het 5.8 lange rondje Sloterplas. Op  het strandje spelen of liggen. Zwemmen in open water of in het Sloterparkbad. Roeien, kanoën, met een motorbootje bootje varen, vissen enz. Trainen op de toestellen die hier en daar zijn neergezet. Spelen met hun hond. Kijken naar de kunstwerken die het park rijk is of gewoon genieten van het uitzicht over het water. Alles is mogelijk. Maar ook voor vogelaars, natuur- en dierenliefhebbers heeft het gebied veel te bieden. Er woont zelfs een havik. Verder is er een Heemtuin en kunnen kinderen zich vermaken in de Natuurspeeltuin van de Tureluur.

Op 4 juli 2003 richtte een aantal actieve bewoners uit de wijken Slotermeer, Slotervaart en Osdorp de Vereniging Vrienden van de Sloterplas (VVS) op. Deze maakt zich sterk voor het beheer en het behoud van het authentieke karakter van de Sloterplas en het Sloterpark. In samenspraak met de leden van de Vereniging levert het bestuur gevraagd en ongevraagd advies aan de gemeente. Daarnaast organiseert het lezingen over en excursies in het gebied. Ook andere groeperingen bewaken het gebied, zoals Pro West en de Buren van de Sloterplas.

Het Van Eesteren Paviljoen & de museumwoning
Het Van Eesteren Paviljoen aan de Sloterplas staat op een plek, waar Cornelis van Eesteren in zijn Algemeen Uitbreidingsplan een paviljoen had gepland. Dat werd nooit gebouwd, maar het huidige gebouw werd feestelijk geopend op 20 oktober 2017 door Nieuw-West wethouder Ronald Mauer en minister Kajsa Ollongren.

In de vaste opstelling wordt de geschiedenis verteld van het AUP, dat in 1934 klaar was, maar pas na de Tweede Wereldoorlog kon worden gerealiseerd. Van Eesteren volgde de principes van Het Nieuwe Bouwen die ook in Duitsland en Frankrijk werden omarmd. ‘Licht, lucht en ruimte’ was het credo. Functionaliteit, zonder versieringen het uitgangspunt. Hier geen lange straten met rijtjeshuizen. Maar met groen omgeven bouwblokken die zo zijn geplaatst dat het licht en de zon  ermee kunnen spelen.

De tijdelijke tentoonstellingen zijn niet alleen gewijd aan architectuur, maar ook aan het Sloterpark en de Sloterplas, kunst in de openbare ruimte, de speeltoestellen van Aldo van Eyck en het idealisme van de Stichting Goed Wonen. Dat idealisme uit de jaren vijftig is ook permanent te ervaren in de museumwoning die het museum heeft ingericht en beheert.

Het museum heeft geen grote eigen verzameling objecten,. In feite vormt heel Nieuw-West de collectie. Die wordt ontsloten aan de hand van een rijk aanbod aan activiteiten, bestaande uit lezingen, wandelingen, fietstochten, boottochten en excursies. De laatste keer naar het Theo van Doesburghuis in Parijs.

De Tuinen van West
Sinds 2007 heet het gebied aan de westkant van Geuzenveld De Tuinen van West. Het bestaat uit vier polders met ieder een eigen karakter: de Osdorper Binnenpolder Noord, de Osdorper Bnnenpolder Zuid,  de Osdorper Bovenpolder en de Lutkemeer polder, die is verdeeld in drie regio’s. Gezamenlijk vormen de polders een aantrekkelijk gebied voor wandelaars, fietsers en liefhebbers van flora en fauna, zoals ook op www.waarneming.nl te zien is. De noordelijke polder biedt talloze mogelijkheden aan mensen die houden van tuinieren, zaaien, oogsten en de opbrengst proeven. Maar ook aan liefhebbers van theatervoorstellingen of kunst in de open ruimte. De landelijke Osdorperweg in de Boven Polder biedt een kijkje op de daar aanwezige boerderijen, kwekerijen en hoveniersbedrijven. De Zuid polder is bijzonder vanwege zijn natuur en zijn veenweidegebied. De vraag is hoelang liefhebbers daar nog van kunnen genieten.

In 2007 ontwikkelde de Provincie Noord-Holland plannen om van Lutkemeerpolder III een bedrijventerrein te maken, net als deelgebied Lutkemeerpolder I  dat al eerder die bestemming  had gekregen. In 2009 sloot – toen nog – stadsdeel Osdorp daarvoor een samenwerkingsovereenkomst af met de SADC, de Schiphol Aerea Development Company. Dat betekende dat ecologische zorgboerderij De Boterbloem, waar uitsluitend biologische producten worden geproduceerd en verwerkt, zou moeten verdwijnen. Dit leidde tot een burgerinitiatief waarin werd gepleit voor het behoud van De Boterbloem, Ondanks het feit dat D66 Osdorp al had ingestemd met de bestemming van het bedrijventerrein, steunde de fractie dat initiatief en stelde kritische vragen aan het Dagelijks Bestuur. Over de noodzaak om te gaan bouwen in Lutkemeer III, terwijl Lutkemeer I nog lang niet vol was. Over de levensvatbaarheid van het bedrijventerrein. Of zich al bedrijven hadden aangemeld. Wat het zou kosten als het besluit zou worden teruggedraaid. enz. enz. Ook de D66 fractie in de Centrale Stad diende een motie in om de Lutkemeer III open te houden. En een actiecomité haalde 12.000 handtekeningen op voor het Behoud van De Boterbloem.

In 2017 veranderde het bestuurlijk stelsel van Amsterdam. In datzelfde jaar werd de bestaande bruikleenovereenkomst met De Boterbloem ontbonden. Een beroep werd afgewezen. Een jaar later stelde de oppositie, bestaande uit de Partij voor de Dieren, BIJ1en de Christen Unie gesteund door Denk, de Partij voor de Ouderen, Forum van Democratie en het CDA voor om te onderzoeken of de polder opgekocht zou kunnen worden en toegevoegd aan de Hoofdgroenstructuur, waardoor het niet meer als bedrijventerrein zou kunnen fungeren. Dat voorstel werd door de coalitiepartijen niet overgenomen.

Het gaat te ver om hier de hele verdere geschiedenis weer te geven, maar tekenend is dat  de initiatiefgroep ‘Behoud Lutkemeer’ in De Westerpost van 15 januari iedereen uitnodigt voor hun nieuwjaarborrel in de Stopera en daarbij de hoop uitspreekt dat de groep zichzelf aan het einde van 2020 kan opheffen, omdat de plannen voor het bedrijventerrein dan definitief  in de prullenmand zijn beland. De toekomst zal het leren.

Theatraal Nieuw-West

De WijkSafari Slotermeer
In 2012 organiseerde Adelheid Roosen in Slotermeer haar eerste WijkSafari. Zij deed dit  samen met Zina, een collectief,  bestaande uit van oorsprong niet autochtone theatermakers, schrijvers en acteurs, die een openbaar atelier exploreren aan de Burgemeester de Vlugtlaan. Samen lieten zij zich letterlijk adopteren door bewoners uit de wijk. Zij sliepen en aten in de huizen van hun ‘adoptieouders’. Belangstellenden  konden aanschuiven en getuige zijn van een theatrale act, gebaseerd op het levensverhaal van een van de bewoners. Wie dat wilde, kon ook achterop de scooter stappen van twaalf jongeren uit de buurt, die hen dan meenamen naar hun dierbaarste plekken in de wijk. Met hun voertuigen voerden zij ook balletachtige choreografieën uit. De kosten voor dit project werden gedekt door het Amsterdams Fonds voor de Kunst, het Oranjefonds het Fonds Podiumkunsten en Podium Nieuw-West.

De Meervaart
In 1977 ging Theater, Congrescentrum en Studio De Meervaart van start. Aanvankelijk werd het gerund door vrijwilligers. In 1981 nam stadsdeel Osdorp het beheer over.

 

Dit bericht bekijken op Instagram

 

Een bericht gedeeld door MEERVAART (@demeervaart) op 15 Okt 2019 om 11:09 (PDT)

In 1999 werd het gebouw verbouwd. Nu bestaat het uit een zaal met 800 plaatsen, een zaal met 250 plaatsen en een aantal vergaderzalen. Het theater heeft een multiculturele programmering. De Meervaart is aantrekkelijk voor een breed publiek en goed bereikbaar. Onder de Studio vallen Studio West, Jeugdtheaterschool 4West, de Kunstbende en Express Your Best. De Studio is verantwoordelijk voor het bevorderen van educatieve projecten op en voor scholen. Vanaf 1 februari 2019 is Yassine Boussaid als directeur verantwoordelijk voor De Meervaart. Geboren en getogen in het stadsdeel. Studeerde politicologie en geschiedenis. Was werkzaam bij de afdeling Kunst en cultuur van de gemeente en is lid van verschillende  adviescommissies. De Meervaart is aan vernieuwing toe. Op dit moment wordt onderzocht of het theater op zijn huidige plek blijft, of elders in de buurt nieuwbouw krijgt.

Sociaal educatieve (buurt)voorzieningen

De Huizen van de Wijk
Nieuw-West kent zeven Huizen van de Wijk. Vier daarvan vallen onder Eigenwijks. Drie onder Combiwel, Beide organisaties opereren zelfstandig en worden per wijk gesubsidieerd door de gemeente. In 2019 werden door Huis van de Wijk Het Anker in Slotervaart Zuid ruim 75 door buurtbewoners voorgestelde initiatieven voor hun eigen buurt gerealiseerd voor een totaalbedrag van € 57.000. De plannen voor deze initiatieven werden beoordeeld door de regiegroep, die bestaat uit vrijwilligers die wonen in Slotervaart Zuid. Onder deze regiegroep valt ook de jongeren-regiegroep die vooral initiatieven voor leeftijdsgenoten in de eigen buurt helpt realiseren. Combiwel ondersteunt en faciliteert hen.

Het Anker is de gehele week open van 09.00 – 17.00 uur. In de avonden en de weekenden kunnen er ook activiteiten plaatsvinden, mits die tijdig worden aangemeld. Wie het overzicht van de voor januari 2020 geplande activiteiten op de website bekijkt, ziet hoe groot, divers en veelomvattend het aanbod is. En hoeveel doelgroepen worden bediend. Er kan worden geschilderd, getekend, gedanst, gezongen en muziek gemaakt. Maar ook zijn er yoga-, gymnastiek en ontspanningslessen. Wie zijn Nederlands, Spaans of zelfs Maleisisch wil opfrissen of met de computer wil leren omgaan, kan er ook terecht. Je kunt er zelfs leren kantklossen. En ook voor kinderen zijn er activiteiten,

Om hun Nederlands te verbeteren startte een groep status houdende vluchtelingen vorig jaar in Het Anker een gratis Kappers- en Beautysalon. Sommige van hen beoefenden het beroep al, anderen hadden een academische opleiding, maar lieten zich omscholen om aan werk te komen. Bij iedere sessie was een coördinator van Stichting Samen Kappen aanwezig.

Op het wekelijkse spreekuur van Uitzendbureau TEAM ED kan men terecht met persoonlijke vragen. Professionals kunnen worden doorverwezen naar trainingen, workshops enz. of vragen over hun persoon waar. Het aanbod is niet alleen enorm breed, ook de medewerkers en de cursisten zijn dat.

Andere buurtinitiatieven
Om de wijken van Nieuw-West te verbeteren en te verfraaien stelt de Gemeente Amsterdam geld beschikbaar aan bewoners. Vorig jaar kreeg Slotermeer-Noordoost een uitnodiging om plannen in te dienen. Het werden er 144. Dertien daarvan haalden de eindstreep. Om die plannen in 2020 te kunnen realiseren, stelde Amsterdam € 500.000 beschikbaar. Een aantal plannen heeft betrekking op het verfraaien van Plein 40-45. Daar komen een fontein, een ruimtelijk schaakbord, picknicktafels, een speeltuin en een buurtkiosk. Maar ook is er een plan voor het scheiden en hergebruiken van plastic afval daar. Bij de Burgemeester Vening Meineszlaan, komt een klimaattuin en verder worden initiatieven gesteund voor het organiseren van uitjes voor ouderen en het helpen van bewoners met financiële problemen.

Activiteiten voor vrouwen
De Hippe Heks in Geuzenveld-Slotermeer is een plek waar vrouwen elkaar ontmoeten en zich kunnen ontwikkelen. Het centrum wordt gesubsidieerd door het stadsdeel en grotendeels gerund door vrijwilligers. Het aanbod is breed. Er worden cursussen Nederlands gegeven, maar ook schildercursussen en lessen aerobics.

Nisa for Nisa is ook een centrum van en voor vrouwen. Het werd opgericht door Fatimah Sabbah en is gevestigd in Slotervaart. Ook hier is het cursusaanbod breed. Er wordt aandacht besteed aan thema’s als gezondheid, opvoeding, onderwijs, het oplossen van problemen en het uitkeringsstelsel. Nisa for Nisa is afhankelijk van subsidies, fondsen en giften.

Tenslotte

Amsterdam is meer dan de historische binnenstad. Dat weet iedereen, maar toch moet het af en toe gezegd worden. Nieuw-West is ook Amsterdam.  Hier woont 20% van de Amsterdammers. Ruim155.000 mensen. Ongeveer net zo veel als in een stad als Amersfoort of Arnhem. Het is een groen stadsdeel waar mensen met verschillende nationaliteiten en achtergronden zich inspannen om bijdragen te leveren aan de leefbaarheid van hun wijk en initiatieven ontplooien om elkaar beter te leren kennen. Een stadsdeel ook waar studenten succesvol samen met vluchtelingen zijn gehuisvest. En een stadsdeel dat veel te bieden heeft aan geïnteresseerde stadgenoten, niet- stadgenoten en toeristen. Toch lijdt dit stadsdeel onder een negatief imago.

Als elk stadsdeel zal ook Nieuw-West maatregelen moeten nemen tegen, drugsgebruik, inbraken, andere vergrijpen en zeker tegen de zware misdaad. Maar er moet ook een aantal hardnekkige vooroordelen worden bestreden.

Onbekend, maakt nu eenmaal onbemind. Dat geldt niet alleen voor bewoners van een stadsdeel, waar veel nieuwelingen met een niet Nederlandse achtergrond wonen, maar ook voor Nederlanders die zelf ‘nieuweling’ zijn of worden. Zoals Nederlandse ouderen, die gewapend met een potje pindakaas, bij elkaar klittend, overwinteren in Spanje of Turkije. Integratie moet nu eenmaal van twee kanten komen. Hoe lastig dat soms kan zijn, is te zien is in Felix Rottenbergs tweeluik Terug naar de Akbarstraat die de VPRO op 22 en 23 januari uitzond.

Het is daarom goed dat de Gemeente Amsterdam mogelijkheden blijft creëren voor burgers om samen aan de slag te gaan. Zoals blijkt uit de gebiedsplannen voor Nieuw-West die op 17 december jl. door de Gemeente Amsterdam zijn vastgesteld. De koers die is ingezet, wordt niet verlaten, maar iedereen die streeft naar een stabiele en tolerante samenleving zal daar inspanningen voor moeten blijven leveren.

met dank aan

d66 wethouder Ronald Mauer van stadsdeel Nieuw-West
Rita McCabe lid van de regiegroep van Huis van de Wijk Het Anker
Erik Swierstra die kritisch meelas en foto’s beschikbaar stelde